Tasarım Odaklı Düşünme: “Design Thinking” Nedir?

Günümüz dünyasında başta yazılım geliştirme olmak üzere tüm alanlar, çeşitli karmaşık sorunların gelişebildiği ortamlardır. Bu alanlarda çalışanların bu sorunları çözebilmek için yeni yaklaşımlar benimsemesi gerekebilir. Çünkü günümüzde iş yaklaşımları ve değer yargıları da köklü bir değişim sürecinden geçmektedir. İnsanı merkeze koyan ve her zaman en yüksek faydayı hedefleyen yaklaşımlar sayesinde alışılagelmiş felsefeler değişiklik göstermektedir. Tasarım odaklı düşünme, özellikle son yıllarda proje geliştirme ekipleri tarafından tercih edilen yöntemlerin başında yer alır hale gelmiştir. Peki, tasarım odaklı düşünme nedir ve tasarım odaklı düşünme neden önemlidir? Bu konu hakkında merak ettiğiniz tüm detayları keşfetmek için içeriğimizi okumaya devam edebilirsiniz!

Design Thinking (Tasarım Odaklı Düşünme)

Design thinking adıyla da bilinen tasarım odaklı düşünme, özellikle son yıllarda hemen hemen tüm sektörlerde bahsedilen bir metot haline gelmiştir. Tasarım odaklı düşünmeyi bu kadar önemli kılan şey ise onun günümüzün ihtiyaçlarına ve değerlerine büyük oranda uyum sağlayabilen bir düşünme süreci olmasıdır. Hemen hemen tüm sektörlerde proje geliştiricilerin temel aldığı çeşitli değerler bulunur ve bunlar pratiklik, fayda, uygulanabilirlik gibi çeşitli başlıklar altında değerlendirilebilir. Tasarım odaklı düşünce ise proje geliştirme sürecinin merkezine insanı ve insanın ihtiyaçlarını koyar. Yani, tasarım odaklı düşüncede proje geliştirici kendisine müracaat eden kişilerin içinde bulunduğu koşulları ve onların ihtiyaçlarını dinleyip empati kurarak ardından derinlemesine analiz edip olabilecek en doğru ve faydalı projeyi geliştirmeye odaklanır. Kısacası tasarım odaklı düşünme yaklaşımı nedir sorusuna cevap olarak bu yöntemin empatiyi ve insani faydayı merkeze alan bir düşünme ve strateji geliştirme süreci olduğu söylenebilir. Tanımı oldukça basit görünebilen tasarım odaklı düşünme, temelde her sektörde yer alan ve farklı pozisyonlarda çalışıyor olsa da insanlarla iletişim kuran tüm birimlerin öğrenmesi gereken bir değerler bütünüdür. Dolayısıyla tasarım odaklı düşünme eğitimi günümüz iş dünyasında önemli bir yere sahiptir. Tasarım odaklı düşünme eğitimi farklı kurum ve kuruluşlar tarafından bireysel ve kurumsal anlamda sağlanabilir ve bu eğitimlerde kişilere çeşitli değerler verilir. Bu değerler insanlara empatiyle yaklaşma, sorunu iyi analiz etme ve en basit haliyle tanımlama, çok yönlü düşünme, verimliliği hesap edebilme, faydayı önceleme gibi başlıklar altında sıralanabilir.

Design Thinking İlkeleri

Tasarım odaklı düşünme ne demek sorusuna bir cevap oluştururken elbette design thinking metodunun ilkelerinden de bahsetmek gerekir. Tasarım odaklı düşünme sürecinin yönetimini sağlayan beş temel ilke bulunur.

Kullanıcı Odaklılık: Tasarım odaklı düşünme sürecinin en temel noktası, kullanıcı odaklı yaklaşımdır. Her gün farklı sektörlere birbirinden çok farklı ihtiyaçlarla başvuran ya da daha önce gerçekleştirilmiş bir çözümü yetersiz bularak yenilik talep eden on binlerce kişi bulunmaktadır. Bu kişilerin beklentilerini karşılayabilmek için kullanıcı odaklı olmak anahtar rol oynar. Kullanıcı odaklı yaklaşımda kişinin amaçları, sebepleri, istekleri ve ihtiyaçları derinlemesine analiz edilmelidir. Bu sayede kullanıcıyı memnun edecek ve ona fayda sağlayacak olan çıktı alınabilir.

İşbirliği: Tasarım odaklı düşünme yönteminde en önemli çıkış noktası müşteriyle işbirliğidir. Bu noktada kişilerin başvurma sebeplerini, sizi neden seçtiğini, ihtiyaçlarını ve taleplerini geniş çerçevede analiz edebilmeniz gerekir. Ancak tasarım odaklı düşünme sürecinde birbirinden farklı çalışma prensiplerine sahip olan ya da farklı noktalarda yer alan ekiplerin de işbirliği kurması beklenir. Çünkü bu süreçte temel hedef fayda sağlamaktır. Niceliksel Fikir: Tasarım odaklı düşünme süreci her zaman farklı yönlerden yaklaşımları takdir eder ve düşünce yelpazesini genişleten fikirlere ihtiyaç duyar. Bu sürecin ilk adımında fikirlerin niteliğindense niceliği önemlidir. Çünkü her fikir bir başka çözüm sürecini ve potansiyel başarılı çıktıyı getirir. Dolayısıyla tasarım odaklı düşünmede ilk adımda fikirlerin niceliksel değeri, niteliksel değerin üstüne çıkar.

Deneysel Yaklaşım: Tasarım odaklı düşünme yalnızca soyut fikirlerin geliştirilmesi ve bir yönteme bağlanarak potansiyel çıktıyla sonuçlandırılması değildir, bu süreçte ortaya çıkarılan tüm fikirlerin somut bir ürüne dönüştürülmesi gerekir. Bu sebeple tasarım odaklı düşünme sürecinde ortaya çıkan tüm fikirlerin deneysel şekilde değerlendirilmesi, vücuda getirilip artı ve eksi yönleriyle incelenmesi çok önemlidir. Bu sayede optimum sonuca ulaşılabilir. Deneysel yaklaşımın önemi yalnızca müşteriye en iyi çıktının teslim edilmesinde yatmaz, aynı zamanda proje ekibinin kişisel ve işbirliği bakımından gelişimi için de bu ilke büyük önem taşır.

Somut Çözümler: Tasarım odaklı düşünme, kimi zaman proje geliştirme sürecine dahil edilmeyen grupların ihtiyaçlarına dair öngörülerin geliştirilmesi ve insani fayda sağlamak amacıyla bu ihtiyaçların çözüme kavuşturulması gibi süreçleri de içerebilir. Bu öngörülerin geliştirilebilmesi için yalnızca düşünmek yeterli değildir, kitlelerle iletişime geçilmesi ve gözlem yapılması da gerekir. Bu sayede optimum fayda sağlayacak çıktıya ulaşılabilir ve bu çıktılar asla yalnızca fikir aşamasında kalmaz, her zaman somut bir çözüme bağlanır.

Design Thinking Aşamaları

Tasarım odaklı düşünme aşamaları hemen hemen her sektörde farklı konulardaki projelerin geliştirilme sürecinde kullanılabilen oldukça basit başlıklardır. Tasarım odaklı düşünme basamakları beş etap şeklinde birbirinden ayrılabilir.

Empati

Tasarım odaklı yaklaşımın ilk adımı olan empati, günümüzde geliştirilen projelerden beklenen ortak değerdir. Bu yaklaşımda dezavantajlı grupların toplumsal görünürlüğünü artırmak, çok basit olduğu düşünüldüğü için göz ardı edilen bir problemi çözüme kavuşturmak gibi birçok alandan yaklaşılabilen bir insani fayda oluşturmak temel hedeftir. Tasarım odaklı düşünmede geliştiriciler her zaman hedef kitlelerini gözlemlemeli, onlarla iletişim halinde olmalı ve kendini onlarla özdeşleştirebilmelidir. Bu sayede optimum projeye erişilebilir. Yani bu adımda “Hedef kitle kimdir?”, “Hedef kitlenin karşılaştığı zorluklar nelerdir?” ve “Hedef kitlenin karşılaştığı zorlukları çözmek için tasarlanacak üründen ya da projeden beklentileri nelerdir?” sorularının sorulması gerekir. Bu adımda geliştirici ekibin varsayımları yerini iç görülere bırakır.

Tanımlama

Tasarım odaklı düşünmede en önemli adımlardan biri de tanımlamadır. Doğru çözüme ulaşılabilmesi için çıkış noktasının kapsamlı şekilde tespit edilmesi gerekir. Empati kurma adımında elde edilen iç görülerin sentezlenmesi sonucu bir problem cümlesine ulaşılan bu aşamada önemli olan nokta, tanımlama cümlesini hedef kitlenin bir üyesiymişçesine kurabilmektir. Proje geliştirme sürecinin çerçevesini çizmeye yarayan bu adımda “Hedef kitlenin bize sunduğu hangi kalıplar ve temalar ortaktı?”, “Hedef kitlemizde iletilen hangi sorunlar ortaktı?”, “Hedef kitlenin ihtiyaçları ve karşılaştığı zorluklar nelerdir?” soruları sorulmalıdır. Bu adımda geliştirici ekip geliştirme sürecine ışık tutması için bir parola edinir.

Fikir Üretme

Fikir üretme aşamasında edinilen paroladan yola çıkılır ancak yalnızca bu parolaya bağlı kalınmaz, farklı hedef kitlelerin benzer sorunları ya da aynı hedef kitlenin farklı problemleri de göz önünde bulundurularak çeşitli fikirler üretilmeye başlanır. Bu noktada fikirlerin bir dayanağının olması, dahiyane bir bakış açısı sunması gerekmez; önemli olan şey sunulan fikirlerin çözüme yönelik bir kıvılcım oluşturmasıdır. Adeta bir beyin fırtınası şeklinde ilerleyen bu üçüncü aşamada elde edilen fikirlerin bir önceki aşamaya bağlı olması ve bir sonraki aşamaya geçebilecek durumda olması beklenir.

Prototip Üretme

Tasarım odaklı düşünme sürecinin dördüncü adımı olan prototip üretme aşamasında, bir önceki aşamada ortaya çıkan fikirler bir ürüne dönüştürülür. Prototip kelime anlamıyla bir ürünün ya da özelliğin çok daha küçük hali, bir nevi minyatür modelidir. Geliştirici ekip ortaya atılan fikri daha sonrasında geri bildirim almak üzere bir modele döker. Oluşturulan her prototip bir nihai ürün adayı olsa da aynı zamanda yalnızca nihai ürünün daha iyi olmasını sağlayacak birer aracı görevi de görebilirler.

Test Etme

Test etme sürecinde yalnızca kağıt üzerinde geliştirilmiş dahi olsa prototipler test aşamasına girer. Bu noktada prototipin eleştirisi devam edebileceği gibi aynı zamanda farklı fikirler oluşturulabilir ya da yeni yaklaşımlar geliştirilebilir. Test aşaması, tasarım odaklı düşünme felsefesinin ilkelerinden biri olan deneysel yaklaşım ile sıkı sıkıya bağlıdır. Elde edilecek olan nihai ürünün ya da hizmetin kalitesini artırmak için oldukça önemli bir aşama olan bu adımda prototip üzerinde kapsamlı gözlemler ve testler gerçekleştirilebilir, prototipin sınırları zorlanabilir. Elde edilen veriler sonrasında kimi zaman prototipi bir kenara bırakmak ve tasarım sürecinin en başına dönmek dahi mümkündür. Dolayısıyla tasarım odaklı düşünme sürecinde sil baştan başlamaya da hazır olmak gerekir.

Design Thinking Kullanım Alanları

Tasarım odaklı düşünme yönteminin günümüzde gerek dünya çapında faaliyet gösteren büyük şirketler gerekse bireysel olarak markalaşmış kişiler tarafından bir el kitabı gibi kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda bu yöntemin önemini anlamak kolay hale gelmektedir. Aslında yaygın kabul gören değerlere dayanan ve bir iş geliştirme sürecinde uygulanması doğru olan adımlarla ilerleyen bu yöntemin kullanım alanları da fazlasıyla geniştir. Yeni Girişimler: Design thinking yönteminin büyük fayda sağladığı alanların başında yeni girişimler gelir. Bir girişimin başarılı olabilmesi için pazarda kendine yer bulması ve kabul görmesi gerekir. İyi yapılmış bir pazar araştırması temeline sorunların analizini alır ve bu da ancak empati yoluyla mümkün olur. Design thinking yönteminin insani fayda ve çözüm odaklı süreç yöntemlerini temele alan girişimcilerin sektörü domine edecek girişimler yapması çok daha olası hale gelir. Strateji

Geliştirme: Hemen hemen tüm sektörlerde pazarın büyümesi ve aynı zamanda irili ufaklı rakiplerin pazardan pay almak için uğraşması başarılı olmak ve hayatta kalmak için sağlam stratejiler geliştirmeyi zorunlu kılar. Tasarım odaklı yaklaşımın yalnızca bir proje geliştirmek için değil aynı zamanda strateji oluşturmak için de kullanıma uygun olması bu yöntemi avantajlı kılan yönlerinden birisidir.

Karmaşık Sorunların Çözümü: Proje geliştirme ekiplerinin karşısına gelen sorunlar kimi zaman anlaşılması ve ele alınması oldukça zor bir hal alabilir. Bu noktada tasarım odaklı düşünme yöntemi hem problemi açarak daha net bir bakış açısı kazanma hem de sorunun çözümüne dair daha somut yöntemler geliştirme açısından faydalı olabilir. Marka Yönetimi: Tıpkı strateji geliştirmede olduğu gibi markaların kendi duruşlarını oluşturabilmesi ve bir kimlik kazanabilmesi için hitap ettikleri bir hedef kitleyi net şekilde belirlemeleri, geçerli bir motto yaratmaları ve pazara değerli bir ürün ya da hizmet sunmaları gerekir. Tüm bu adımların gerçekleştirilebilmesi için tasarım odaklı düşünme bütüncül bir yaklaşım sunar. Sürekli İyileştirme

Yaklaşımları: Günümüzde alınan hizmetlerde ve kullanılan ürünlerde kullanıcı memnuniyeti sağlamak ve değer yaratmak için sürekli iyileştirme yaklaşımının belirlenmesi gerekir. Sağlanan hizmetin ya da sunulan ürünün nasıl daha faydalı olabileceği ya da daha geniş bir kitleye ulaştırılabileceği noktasında tasarım odaklı yaklaşım metodunu kullanmak faydalı olacaktır.

Sosyal Sorumluluk Projeleri: İnsanı değer yaratmak ve toplumsal farkındalık oluşturmak için sosyal sorumluluk projeleri gerek bireysel gerekse kurumsal açıdan büyük önem taşır. Tasarım odaklı yaklaşım, başarılı ve gerçekten faydalı bir sosyal sorumluluk projesi oluşturmak için gerekli olan hedef kitle oluşturma, empati kurma ve hedef kitle için gerçekten faydalı bir ürün ya da hizmet sunabilme adımlarını tamamlamaya yardımcı olur.

Design Thinking, Agile ve Lean Birlikte Kullanılabilir Mi?

Tasarım odaklı düşünme tek başına oldukça kapsamlı analizler ve çıktılar sağlayabilen bir yaklaşım olsa da günümüzde yaygın kabul edilen diğer yöntemlerle birlikte de kullanılabilir. Tasarım odaklı düşünme araçları arasında Agile ve Lean de yer alır. Agile, “Çevik Düşünme Yaklaşımı” olarak da bilinir ve hızlı sonuç elde etme amacı taşır. Lean ise genel iyileştirme süreçlerinde kullanılır. Bu iki araç, tasarım odaklı düşünme sürecinin içine entegre edilerek kullanılabilir ancak her üç yöntemin de kullanım alanının birbirinden farklı olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Design Thinking Hakkında Sık Sorulan Sorular

Design Thinking Metodu Nedir?

Tasarım odaklı düşünme metodu adıyla da bilinen design thinking metodu hedef kitle belirleme, hedef kitlenin sorunlarına dair iç görü edinme adımlarını temel alarak ilerleyen; deneysel yaklaşımdan faydalanan ve bu sayede çok daha başarılı projeler geliştirilebilmesi, geliştirilen projenin somut bir çıktıyla sonuçlanması, yeni düşünme alanlarının açılması gibi birçok fayda sağlayan yenilikçi bir strateji yaklaşımıdır.

Design Thinking Ne İşe Yarar?

Design thinking beş aşamada ilerleyerek proje geliştirme sürecini fayda odaklı hale getirmeye ve somut bir çözümle sonlandırmaya yardımcı olur.

Tasarım Odaklı Düşünme Ne İşe Yarar?

Tasarım odaklı düşünme kullanıcılar ve geliştiriciler arasında sürekli iletişim kurmayı, gerçekten ihtiyaç duyulan projeler geliştirmeyi, insani açıdan ve sektörde fayda sağlamayı sağlar.

Design Thinking Eğitimi Nedir?

Design thinking eğitimi kişilerin, ekiplerin ya da kurumların tasarım odaklı düşünme becerileri edinmesini amaçlayan bir eğitimdir. Bu eğitimde tasarım odaklı düşünmenin ilkeleri ve adımları öğretilir, projeler bazında tasarım odaklı yaklaşım becerisi geliştirilir.