Veri Ambarları Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey

Çalışılan sektör ya da kapsam ne olursa olsun günümüzün bilgi teknolojileriyle donatılmış dünyasında başarının sırrı veri yönetiminden geçmektedir. Veri yönetimi sağlamak için kullanılabilecek çeşitli araçlar ve ortamlar geliştirilmiştir. Geliştirilen bu araçlar ve ortamlar, sundukları özellikler bakımından birbirinden ayrılır. Bu özellikler ışığında verilerin incelenmesi, analiz edilmesi ya da depolanması sağlanabilir. Veri ambarı da öngörüler geliştirmeyi ve karar alma sürecini çok daha tutarlı hale getirmeyi sağlayan bir veri yönetim sistemidir. Peki, data warehouse adıyla da bilinen veri ambarı nasıl çalışır ve veri ambarlarının sağladığı avantajlar nasıl sıralanabilir? Bu konuyla ilgili merak ettiğiniz tüm soruların cevaplarını yazımızın devamında bulabilirsiniz!

Veri Ambarı Tarihi

Veri ambarları, 1980’lerin sonuna doğru ortaya çıkmıştır ancak bu sırada tasarlanan kullanım amaçları oldukça farklıdır. Karar destek sistemi olarak da bilinen DSS’lerde veri akışına yardımcı olması tasarlanan veri ambarları, yıllar içinde çok daha verimli hale geldi. Bu sayede bir araçtan ziyade analitik bir altyapıya doğru evrilmiştir. Günümüzde geniş veri setleriyle desteklenen veri ambarları; yapay zeka, makine öğrenimi gibi alanlar sayesinde büyük veri yönetimi için kullanılır hale gelmiştir. Son yıllarda gerçekleştirilen geliştirmeler sayesinde kendi kendini yöneten veri ambarı kavramı ortaya çıkmıştır. Veri ambarının daha güvenli hale gelmesi ve daha yüksek performansla işlev göstermesi gibi bazı avantajlar sağlayan kendi kendini yöneten veri ambarları, aynı zamanda çok daha tasarruflu kullanıma da olanak tanır.

Veri Ambarı Bileşenleri

Veri ambarları, çeşitli bileşenlerin varlığıyla meydana gelir. Veri ambarı bileşenleri birkaç başlık altında değerlendirilebilir. Veri ambarlarını bileşenleri arasında sunduğu pratik ve hızlı hizmetler sayesinde verileri yönetmek ve depolamak için en sık tercih edilen birim olan ilişkisel veri tabanları yer alır. İlişkisel veri tabanları; satırlar, sütunlar ve tablolar arasında ilişkiler kurarak verilerin yönetimini ve depolanmasını kolaylaştırır. Bu verilerin analize hazır hale getirilmesi için oldukça önemli olan çıkarma, yükleme ve dönüştürme adımlarını kapsayan bir ETL çözümü de veri ambarının bileşenleri arasında yer alır. Verilerin doğru şekilde işlenebilmesi için istatistiksel analiz, raporlama ve veri madenciliği uygulamalarına ihtiyaç duyulur. Veri ambarlarının doğru şekilde çalıştırılabilmesi ve kullanılabilmesi için görselleştirme oldukça önemli bir adımdır. Bunun için müşteri analiz araçlarından faydalanılır. Aynı zamanda geniş ölçekli, büyük miktarlı verilerin analizine imkan tanıyan veri bilimi alanında kullanılan yapay zeka algoritmaları ile gelişmiş analiz uygulamaları da veri ambarı bileşenleri arasında sayılabilir.

Veri Ambarı Mimarisi

Veri ambarlarının optimum kullanım performansı sağlaması için bu birimlerin kullanılacakları alana ve kullanıcı firmaya göre tasarlanması gerekir. Veri ambarı mimarisi, birimlere ve bileşenlere gerekli eklemelerin yapılması ya da birtakım düzenlemeler ile veri ambarının daha işlevsel hale getirilmesi işlemi olarak nitelenebilir. Sahip oldukları özellikler bakımından veri ambarı mimarileri kendi içinde dörde ayrılır. Sade yapılı veri ambarları, klasik mimariye sahip veri ambarlarıdır. Bu tip veri ambarlarında tüm verilerin güvende tutulduğu bir depolama alanı, verilerin depolama alanına aktarımını sağlayan veri kaynakları katmanı ve kullanıcıların erişimine doğrudan açık olması sebebiyle analiz, raporlama ve madencilik işlemlerinin gerçekleştirildiği sunum katmanı bulunur. Sade mimariye sahip veri ambarlarında ham veriler, meta veriler ve özet veriler depolanabilir. Operasyon verilerinin depolama alanına girmeden önce temizlenmesi gerekebilir. Bu noktada sade yapılı veri ambarları yetersiz kalacaktır. Sade yapılı veri ambarlarının üç katmanına bir de depolama alanına girecek olan verilerin programlı temizliğini yapmakla görevli olan entegrasyon katmanının eklenmesiyle evre alanına sahip olan sade yapılı veri ambarları meydana gelir. Evre alanına sahip olan sade yapılı veri ambarlarının merkezi depolama katmanı ile kullanıcıya açık olan katmanı arasına bir de veri marketlerinin eklenmesiyle meydana gelen özelleşmiş veri ambarları, veri ambarının hizmet edeceği iş koluna uyarlanabilmesine olanak tanır. Bu tip veri ambarlarında hazırlanan veriler, doğrudan uygun olan veri marketine taşınır. Bu özellikleri sayesinde merkez ve iletişim özellikleri öne çıkan veri ambarları oluşturulmuş olur. Veri ambarları birtakım protokollere dahil şekilde işler ancak kimi zaman bu durum ciddi zaman kaybına sebep olabilir. Böyle bir durumda veri setlerinin ve analiz yöntemlerinin hızlı ve doğru şekilde keşfedilebilmesi için veri ambarlarının buna uygun şekilde kurulması ihtiyacı ortaya çıkar. Kum havuzları, özel ve güvenli alanlar oluşturarak işlemleri hızlandırır.

Veri Ambarı Tasarlama

Veri ambarlarının optimum işlev gösterebilmesi için hizmet vereceği firmanın taleplerine ve ihtiyaçlarına göre tasarlanması gerekir. Tasarım aşamasında en önemli nokta veri ambarının sonraki ihtiyaçlara uyum sağlayabilmesi için dönüşüm ve genişleme özelliklerini destekleyebiliyor durumda olmasıdır. Veri ambarı tasarımı çeşitli adımlara göre gerçekleştirilir. Öncelikle iş gereksinimleri tanımlanır ve veri ambarının kapsamı belirlenir. Bunun üzerine kavramsal bir tasarım hazırlanarak veri ambarının tasarımına başlanır. Bunun ardından veri ambarının nesneler arasındaki ilişkisini tanımlayan mantıksal tasarımı ile nesnelerin alınmasının ve saklanmasının yollarıyla ilgili olan fiziksel tasarımı oluşturulur. Veri ambarının tasarımında özen gösterilmesi gereken noktalar veri içerikleri, veri gruplarının içindeki ilişkiler, veri gruplarının arasındaki ilişkiler, veri ambarını destekleyen sistem ortamı ve ortamın özellikleri, veri dönüşüm türleri, veri ambarı üzerinde veri yenileme sıklığı, verilerin fiziksel olarak taşıma, yedekleme ve kurtarma süreçleri şeklinde sıralanabilir.

Veri Ambarlarının Avantajları

Veri ambarı kullanımının yaygınlaşmasının sebebi, veri ambarlarının sunduğu avantajlarla doğrudan bağlantılıdır. Veri ambarları sunduğu hız ve esneklik ile öne çıkar. Bu noktada veri ambarlarının operasyonel sistemlerdeki sorgu trafiğini azaltmaya yardımcı olması ve analitik sorgulardan daha hızlı cevap alınmasını sağlaması özelliklerinden bahsedilebilir. Aynı zamanda veri ambarları, farklı kaynaklardan gelen büyük miktarda verinin kontrol edilmesi, ayırt edilmesi ve depolanması için tek bir platform sunması sebebiyle de pratik kullanılır. Gözlenebilir, şeffaf ve interaktif kullanım özellikleri sayesinde veri ambarları, firmaların ihtiyaç duyduğu araçları sağlar.

Veri Ambarları Hakkında Sık Sorulan Sorular

Veri Ambarı Ne İş Yapar?

Veri ambarları kısaca veri yönetim sistemleri olarak tanımlanabilir. İş geliştirme ve yönetimi için önemli olan araçları sağlayan ve verilerin alınması, incelenmesi ve depolanması için gerekli ortamları sunan veri ambarları; pratik ve hızlı kullanım özelliği ile analiz ve depolama işlemlerini kolaylaştırır.

Veri Ambarı Nerelerde Kullanılır?

Veri ambarları çeşitli ölçeklerde şirketlerde, firmalarda, özellikle finans, pazarlama, ekonomi ve teknoloji alanlarında kullanılır.

Veri Ambarı Veri Tabanı Mıdır?

Veri ambarları ve veri tabanları sık sık karşılaştırılan iki araçtır ancak ikisi de birbirinden farklıdır. Veri tabanı, veriler topluluğu olarak nitelendirilebilir. Veri ambarlarında ise veriler biriktirilir, analiz edilir, ilişkilendirilir, kullanıma hazır hale getirilir ve depolanır. Veri tabanı verileri kaydederken veri ambarı verileri analiz edip kullanmaya yarar.

Veri Ambarı Nasıl Yapılır?

Veri ambarlarının oluşturulması birkaç farklı adıma dayalı şekilde gerçekleştirilir. Öncelikle kullanıcının ihtiyaçları tespit edilir ve buna göre kullanılacak veri ambarı mimarisi tipine karar verilir. Veri ambarının tamamlanması için tasarım adımları izlenir. Bu sayede optimum hizmet sunan veri ambarı oluşturulmuş olur.