Bilmeniz Gereken Veri Tabanı Özellikleri

Teknolojiyle ilgilenen herkesin en sık duyduğu kavramlardan biri de veri tabanıdır. Herhangi bir işlemi gerçekleştirmek için kullanabileceğimiz en küçük birime data, yani veri adı verilir. Veriler bit, görsel, rakam ya da yazı gibi farklı formatlarda bulunabilir. Verilerin birleşmesi durumunda düzenlenmeleri ihtiyacı açığa çıkar. Bu düzenleme işlemi, ihtiyaç duyulan bilginin hızlı şekilde bulunabilmesi için elzemdir. Bu noktada devreye database sistemleri, yani veri tabanları girer. Veri tabanları, bilgisayar sistemlerinde yapılandırılmış verilerin elektronik şekilde depolandığı alan olarak tanımlanabilir. Veri tabanları ihtiyaç anında gerekli veriyi kolayca bulabilmek, verileri yönetmek, gerek olması durumunda değiştirmek ve güncellemek için veri tabanları gereklidir. Veri tabanlarının amacı, büyük miktarda veriyi hızlı şekilde işleyerek depolamaktır. Veri tabanlarında tablo, sıra, kolon, indeks gibi birçok düzenleme metodu kullanılır. Verinin cinsine ve büyüklüğüne göre optimum düzenleme birimi tercih edilebilir. Bu sayede veri tabanlarında sorgulama işlemleri ihtiyaca göre şekillendirilebilir.

Veri Tabanlarının Tarihçesi

Veri tabanlarının tarihçesi, teknolojinin henüz günümüzdeki kadar yaygın ve ulaşılabilir olmadığı ancak yaşanacak gelişmelerin ayak seslerinin duyulduğu 1960’lı yıllarda başlar. Bu dönemde ihtiyaç doğrultusunda geliştirilen ilk veri tabanları ağaç benzeri yapılarıyla tanımlanan navigasyonel veri tabanları, hiyerarşik veri tabanları ve diğer iki modele göre daha esnek bir yapıya sahip olan ağ veri tabanları şeklinde sıralanabilir. Veri tabanlarının geliştirme işlemi dosya tabanlı veri tabanlarıyla devam ederken 1980’li yıllarda ilişkisel veri tabanları ortaya çıkar. 1990’lı yıllarda bir yenilik daha yaşanır ve nesne tabanlı veri tabanları geliştirilir. Ardından dağılmış veri tabanları ve veri ambarları geliştirilir. Bu andan itibaren yaşanan teknolojik atılımlarla beraber veri kütleleri de büyümeye başlayınca verileri daha kolay ayırt edebilen, işleyebilen ve depolayabilen veri tabanı sistemlerine bir ihtiyaç oluşur. Böylece NoSQL veri tabanları geliştirilir. Bu alanda gelişmelerin hızlanabilmesi için açık kaynaklı veri tabanları kurulur. Günümüzde saniyeler geçtikçe üretilen veri miktarı da artmaktadır, dolayısıyla verileri işlemek ve depolamak için çok daha avantajlı çözümler üretilmek zorundadır. Bu sebeple veri alış verişi, yönetimi, erişimi ve depolaması konularında oldukça işlevsel olan bulut veri tabanları yaygın olarak kullanılır.

Veri Tabanının Temeli SQL

Türkçeleştirilmiş hali “yapılandırılmış sorgu dili” ve açılımı “structured query language” olan SQL, veri tabanlarında veri yazmak ya da yazılmış verilere ulaşmak için kullanılan bir dildir. 1970’lerde geliştirilen SQL dili; verileri tanımlamak ve değiştirmek için kullanılır. Aynı zamanda SQL, veriler üzerinde sorgulama yapmaya ve erişim kontrolü sağlamaya imkan tanır. Günümüzde de konu veri tabanları olduğunda en yaygın kullanılan dillerden biri SQL olsa da alternatif başka diller de geliştirilmiştir.

Veri Tabanı Türleri

Gelişen teknolojiyle ve değişen ihtiyaçlarla birlikte farklı özelliklere sahip veri tabanları oluşturulmuştur. Bu sayede veri tabanı türleri çeşitlenmiştir. İlk veri tabanı türleri arasında dosya tabanlı veri tabanı tipi bulunur. 1968 yılında geliştirilen bu veri tabanlarında veriler dosya içinde muhafaza edilir ancak bu tip veri tabanları farklı erişim metotlarını destekleme konusunda yetersiz kalır. Bunun üzerine 1980’lerde ilişkisel veri tabanı tipi ortaya çıkar. İlişkisel veri tabanlarında veriler, kolonlar ve sıralar şeklinde düzenlenir. Bu sayede verileri görüntülemek, ayırmak ve düzenlemek çok daha pratik hale gelir. Kısa süre sonra nesne odaklı veri tabanı tipi geliştirilmiştir. Nesne odaklı programlamaya benzer şekilde bu tip veri tabanlarında veriler, nesne formuna getirilerek depolanır ve sunulur. Dağıtılmış veri tabanları ise dosyaların çoklu bilgisayarlarda ya da ağlarda dağıtılmış şekilde depolandığı veri tabanı tipidir. Bununla birlikte hızlı veri sorgulama ve sorgulama doğrultusunda yüksek hızlı analiz imkanı tanıyan veri ambarları da yine aynı dönemde söz konusu hale gelmiştir. NoSQL ya da ilişkisel olmayan veri tabanları şeklinde adlandırılan veri tabanlarında diğer veri tabanlarından farklı olarak düzenlenmemiş ya da yarı düzenlenmiş veriler düzenlenebilir ve muhafaza edilir. Grafik veri tabanları verileri birimlere ayırır ve birimler arasındaki ilişkilere göre depolama işlemi gerçekleştirir. Bir grafik veri tabanı tipi olan OLTP veri tabanları, aynı anda birden fazla kullanıcının veriler üzerinde çok sayıda düzenleme yapmasına imkan tanıyan veri tabanlarıdır. NoSQL ya da SQL formatta olabilen açık kaynaklı veri tabanlarında kaynak kodu paylaşılır ve açıktır. Bulut veri tabanları günümüzde en yaygın şekilde kullanılan veri tabanları arasında yer alır. Bulut veri tabanlarında düzenlenmiş verileri de düzenlenmemiş veriler toplanabilir. Ayrıca bulut veri tabanları verilere kimlerin erişebileceğini denetlemeye izin verir. Çoklu veri tabanları farklı veri tabanlarını birbirine entegre ederek kullanıma sunar. Otonom veri tabanları ise son yıllarda geliştirilmiş olan ve birçok avantajı bulunan veri tabanlarıdır. Adından da anlaşılabileceği gibi kendi kendini yönetebilen bu veri tabanları, insanların gerçekleştirmesi gereken işlemleri kendisi gerçekleştirebilir. Bunun sebebi, makine öğrenimine dayalı şekilde geliştirilmesidir.

Veri Tabanı Yazılımı

Konu veri tabanları olduğunda incelenmesi gereken noktalardan bir diğeri de veri tabanı yazılımıdır. Veri tabanlı yazılım programı veri tabanları üzerinde dosyalar ve kayıtlar yaratmak için kullanılır. Aynı zamanda oluşturulan bu dosya ve kayıtların düzenlenmesi, gerekli olması durumunda da güncellenmesi ve bakımının yapılması için de veri tabanı yazılımlarından faydalanılır. Veri tabanı yazılımları verileri yapılandırılmış ve düzenlenmiş şekilde, ihtiyaca göre tablolar ve kolonlar şeklinde düzenler ve saklar. Bu sayede ihtiyaç durumunda aranan verilere hızla ulaşılabilir.

Veri Tabanı Yönetim Sistemi

Veri tabanlarında bulunan verilerin güvenliğinin sağlanması oldukça önemlidir. Bu noktada devreye veri tabanı güvenliği sağlayan “veri tabanı yönetim sistemi” girer. Veri tabanı yönetim sistemi kısaca DBMS adıyla bilinir. Bu uygulamalar kullanıcılar ile veri tabanları arasında bir köprü vazifesi gören veri tabanlarıdır. Kendilerine ait bir veri tabanı yazılımına ihtiyaç duyan bu veri tabanları sayesinde kullanıcılar istedikleri verileri istedikleri anda görüntüleyebilir, çekebilir, değiştirebilir ve düzenleyebilir. DBMS sayesinde veri tabanlarında yer alan verilerin güncellenmesi, yedeklenmesi ve kurtarılarak geri yüklenmesi de mümkündür.

Veri Tabanı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Veritabanı Nedir Kısa?

Veri tabanları verilerin işlendiği, düzenlendiği ve depolandığı alanlara verilen addır. Verilerin tiplerine ve büyüklüklerine göre farklı veri tabanları bulunabileceği gibi veri tabanlarının kullanıcılara sunduğu imkanlar da değişiklik gösterebilir.

Veri Tabanı Nedir Ve Ne İşe Yarar?

Günümüzde gelişen teknoloji ve çeşitlenen teknolojik aletler sayesinde bu hizmetleri kullanan kişi sayısının da artmasıyla birlikte saniye başına çok büyük miktarda veri üretilir hale gelmiştir. Bu verilerin denetlenmesi, işlenmesi, depolanması ve düzenlenmesi için kullanılan ortamlara ise veri tabanı denir. Veri tabanları, verilerin birbirinden ayrılarak düzenlenmesine ve bu şekilde depolanmasına imkan tanır. Bu sayede ihtiyaç durumunda farklı verilere ulaşılabilir ve bu veriler üzerinde işlem yapılabilir.

Veritabanı Nedir Örnekler?

Veri tabanları çeşitli formatlarda ve miktarlarda verilerin depolandığı ve düzenlendiği alanlar olarak tanımlanabilir. En basit haliyle cep telefonunuzdaki rehberiniz bir veri tabanı örneği oluşturabileceği gibi küresel anlamda işlev gösteren bulut veri tabanlarından bahsetmek de mümkündür.

Veritabanı Mantığı Nedir?

Veri tabanlarının işleyiş mantığı oldukça basittir; üretilen veriler formatlarına ve miktarlarına göre birbirinden ayrılarak ilgili veri tabanlarına aktarılır. Buralardan depolanan verilere veri tabanının sunduğu imkanlar doğrultusunda erişilebilir, veriler üzerinde düzenlemeler yapılabilir, veriler yedeklenebilir ve geri yüklenebilir.